naar aanleiding van het verzoek van:
1. [Verzoeker]
over het aanvankelijk oordeel van
2. het Bestuur van de KNAW
Procesverloop
Op 5 september 2022 heeft [Verzoeker] een klacht ingediend bij de Commissie Wetenschappelijke Integriteit van de KNAW (hierna: CWI) over een mogelijke schending van wetenschappelijke integriteit door [Beklaagde].
De CWI heeft het Bestuur van de KNAW (hierna: Bestuur) op 4 oktober 2022 geadviseerd de klacht niet inhoudelijk in behandeling te nemen.
Het Bestuur heeft het advies van de CWI overgenomen en heeft de klacht van Verzoeker in het aanvankelijk oordeel van 11 oktober 2022 ontvankelijk verklaard maar niet inhoudelijk in behandeling genomen.
Verzoeker heeft het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (hierna: LOWI) middels een verzoekschrift dat op 7 november 2022 door het LOWI is ontvangen, verzocht advies uit te brengen over dit aanvankelijk oordeel.
Het LOWI heeft besloten het verzoek in behandeling te nemen.
Beklaagde heeft aangegeven dat hij geen gebruik wil maken van de mogelijkheid om deel te nemen aan de LOWI-procedure.
Het LOWI heeft het Bestuur in de gelegenheid gesteld een verweerschrift in te dienen.
Verzoeker heeft gereageerd op het verweerschrift van het Bestuur.
Het Bestuur heeft een laatste reactie ingediend.
Het LOWI heeft in zijn vergadering van 15 februari 2023 besloten dat het zich voldoende geïnformeerd acht en dat het de zaak op de stukken zal behandelen.
Partijen zijn van dit besluit om geen hoorzitting te houden op de hoogte gebracht.
Overwegingen
Inleiding
1. Beklaagde [heeft als] wetenschapper […] onderzoek verricht naar de doorwerking van [een bepaald geschiedkundig onderwerp].
2. Verzoeker doet onderzoek naar [een bepaald onderwerp]. Hij heeft een andere visie op dit onderwerp dan de gevestigde wetenschap. […M]eer in het bijzonder [over] de figuur van Zwarte Piet […]. Volgens Verzoeker is [de huidige opvatting in de gevestigde wetenschap] misleiding en geschiedvervalsing en is dit ook in het werk van Beklaagde aan de orde. Hij klaagt over verschillende publicaties en andere (media-)uitlatingen van Beklaagde.
Klacht
3. Verzoeker klaagt onder meer over verschillende artikelen, interviews, een lezing en een boek van Beklaagde in de periode dat hij verbonden was aan [een KNAW-instituut] (zie ook LOWI-advies 2023-06). Per uiting geeft Verzoeker aan welke normen van wetenschappelijke integriteit zouden zijn geschonden. In de kern komt het erop neer dat Beklaagde volgens Verzoeker […] uitgaat van [een onterechte] veronderstelling [over] de figuur van Zwarte Piet […] en dat Beklaagde met zijn wetenschappelijke activiteiten het politieke doel nastreeft om de figuur van Zwarte Piet te veranderen. Volgens Verzoeker stelt Beklaagde zich onwetenschappelijk op, omdat hij niet of onvoldoende in discussie treedt met niet-professionele onderzoekers buiten de wetenschappelijke instituten waar volgens Verzoeker momenteel de relevante ontwikkelingen plaatsvinden.
CWI-advies en aanvankelijk oordeel
4. De CWI overweegt dat de onderwerpen in de klacht geen kwestie van wetenschappelijke integriteit is, maar dat het gaat om een inhoudelijke discussie over […] Zwarte Piet. Verzoeker is het niet eens met bepaalde formuleringen in het werk van Beklaagde en betwist de correctheid van bevindingen. Verzoeker hanteert daarbij termen zoals ‘eerlijkheid’, ‘betrouwbaarheid’, ‘fabricatie’, ‘manipulatie’ en ‘ falsificatie’, maar in de onderbouwing van de klachten zijn volgens de CWI geen aanwijzingen te vinden van daadwerkelijke wetenschappelijke onzorgvu ldigheden en/of schendingen van de wetenschappelijke integriteit. De door Beklaagde gekozen begrenzingen van het onderzoek, de gehanteerde uitgangspunten en de gebruikte bronnen en onderzoeksmethoden zijn het resultaat van wetenschappelijk onderbouwde keuzes.
Volgens de CWI kan het uiteraard zo zijn dat Beklaagde zich met zijn onderzoek heeft gemengd in een complex en sterk […] wetenschappelijk debat, waarbij verschillen van mening mogelijk zijn over de juiste duiding van historische of actuele gebeurtenissen. Een dergelijke discussie over de kwaliteit van iemands wetenschappelijke werk of over diens uitgangspunten, methoden, bevindingen of visie behoort tot het hart van het wetenschappelijk debat en hoort in het wetenschappelijk forum plaats te vinden, bijvoorbeeld via publicaties of discussies tijdens seminars. Klachtprocedures inzake wetenschappelijke integriteit zijn voor een dergelijk debat niet bedoeld en hiervoor ook niet geschikt.
5. Het Bestuur heeft dit advies opgevolgd en de klacht voorlopig ongegrond verklaard.
Verzoek
6. Verzoeker betoogt dat het wetenschappelijk forum waarbinnen hij wordt geacht zijn kritiek te uiten niet functioneert. Hij stelt dat zijn pogingen om met de wetenschap in gesprek te komen niet zijn gelukt en dat kritiek op de wetenschappelijke consensus rond Zwarte Piet alleen mogelijk is zolang het past binnen de lijnen van die wetenschappelijke consensus. Hij vindt het daarom niet terecht dat zijn klacht niet inhoudelijk wordt behandeld; hij heeft het immers via het wetenschappelijk forum geprobeerd maar dat is buiten zijn schuld om niet mogelijk gebleken. Hij meent dat de wetenschap op dit onderwerp geen kritiek kan verdragen en daarmee tot ideologie is verworden. In zijn werk suggereert Beklaagde volgens Verzoeker een wetenschappelijke onderbouwing, terwijl die er niet is. De consequente weigering discussie te voeren met critici duidt volgens Verzoeker op een dieper liggend integriteitsprobleem binnen [een KNAW-instituut].
Standpunt Bestuur
7. Het Bestuur betwist dat er geen wetenschappelijk forum zou zijn of dat dit forum niet zou functioneren. Het Bestuur merkt op dat het Verzoeker vrij staat een publicatie aan te bieden bij uitgeverijen of tijdschriftredacties en dat het Beklaagde op zijn beurt vrijstaat al dan niet te reageren daarop. Elke wetenschapper wil binnen de beperkte tijd die ter beschikking staat zo ver mogelijk komen met diens onderzoek. Het is in dat kader aan de wetenschapper zelf om te bepalen welke discussies daaraan bijdragen.
Oordeel LOWI
8. Het LOWI vindt dat de CWI een goed advies heeft uitgebracht en onderschrijft dat hier sprake is van een wetenschappelijk debat waarvoor integriteitsprocedures bij de CWI’s en het LOWI niet zijn bedoeld. Het LOWI heeft hier slechts het volgende aan toe te voegen.
9. Dat het Verzoeker blijkbaar (nog) niet lukt om toegang tot het wetenschappelijk forum te verkrijgen, betekent niet dat zijn inhoudelijke bezwaren tegen het werk van Beklaagde in het kader van een integriteitsprocedure moeten worden behandeld. Met de CWI is het LOWI van mening dat er geen aanwijzingen zijn te vinden van een schending van de wetenschappelijke integriteit door Beklaagde. De keuze van de CWI om daarom de klacht niet inhoudelijk in behandeling te nemen kan het LOWI ondersteunen en begrijpen. De procedure waarbinnen een eventuele schending van de wetenschappelijke integriteit kan worden onderzocht, is niet bedoeld om wetenschappers die deelnemen aan het wetenschappelijk (en maatschappelijk) debat, te beoordelen op wetenschappelijke integriteit.
ADVIES
Het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit:
I. Verklaart het verzoek ongegrond;
II. Adviseert het bestuur om het aanvankelijk oordeel ongewijzigd vast te stellen als definitief oordeel.
Aldus vastgesteld op 27 maart 2023 door mr. E.J. Daalder, voorzitter, in tegenwoordigheid van mr. J.C. Zweistra, ambtelijk secretaris.
